Nguồn tin trong cho biết Bridge of Spies có thể được đề cử ở tất cả các hạng mục Oscar cho mùa trao giải sắp tới, trừ hạng mục Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất. Điều này không gây ngạc nhiên bởi từ khi ra mắt, bộ phim của đạo diễn Steven Spielberg đã nhận được nhiều đánh giá tích cực từ cả giới phê bình lẫn doanh thu phòng vé.
Những tên tuổi nào đã xây dựng nên Bridge of Spies?
Bộ phim có tựa Việt Người đàm phán được thực hiện bởi một ê kíp toàn những tên tuổi lớn trong nghề. Đạo diễn Steven Spielberg đã nhận được 15 đề cử Oscar, trong đó thắng 3 giải. Tom Hanks cũng có 2 tượng vàng cho vai Nam diễn viên chính xuất sắc nhất trong tổng số 5 đề cử.
Từ năm 2000 tới nay, sau Cast Away, anh vắng bóng ở giải thưởng điện ảnh lớn nhất năm này. Phần kịch bản của phim được đồng sáng tạo bởi anh em nhà Coen là Joel Coen và Ethan Coen, những người đã giành được 4 trên tổng số 13 giải Oscar từ trước tới giờ.
Steven Spielberg không chỉ có tay làm phim mà còn rất có mắt chọn cộng sự
Chưa hết, ai là người soạn nhạc cho bộ phim? Thomas Newman, người đã 12 lần được cân nhắc cho giải thưởng của Viện hàn lâm Mỹ nhưng chưa lần nào được vinh danh. Quay phim Janusz Kaminski đã giành được hai giải thưởng trên tổng số 6 đề cử, mà hai bộ phim đó đều của đạo diễn Spielberg là Schindler’s List và Saving Private Ryan.
Người dựng phim cho Bridge of Spies là Michael Kahnhas, người đã giành được 3 giải trên tổng số 8 đề cử - trùng hợp làm sao, phần lớn các đề cử và toàn bộ các giải Oscar đã giành được đều từ phim của Spielberg. Người cuối cùng không thể thiếu khỏi danh sách này là người chịu trách nhiệm khâu thiết kế sản xuất Adam Stockhausen, người mới năm ngoái vừa giành giải Oscar trong việc thiết kế bối cảnh cho The Grand Budapest Hotel.
Rất nhiều người ở nhiều bộ phận khác nhau có liên quan tới Bridge of Spies đều ít nhiều được đề cử hoặc được đánh giá cao từ Viện hàn lâm Mỹ. Nói cách khác, Steven Spielberg không chỉ có tay làm phim mà còn rất có mắt chọn cộng sự. Dù vậy, đó chưa phải là điều tuyệt vời nhất về bộ phim xuất sắc này.
Một câu chuyện lịch sử cảm động
Bridge of Spies trước hết là một câu chuyện có thật được dựng thành phim và phần lớn các chi tiết trong phim đều có ở ngoài đời. Năm 1957, Rudolf Abel bị chính quyền Mỹ bắt giữ và cáo buộc tội danh điệp viên. Tòa án Liên bang đã để Nghiệp đoàn Luật sư Brooklyn tìm luật sư biện hộ cho Abel và họ chọn luật sư bảo hiểm James B. Donovan.
Donovan không muốn nhận lời và gia đình của ông, nhất là người vợ, quyết liệt phản đối. Tuy nhiên ông tin rằng ai cũng có quyền được bào chữa và ông cũng có chút kinh nghiệm trong các phiên tòa xét xử tội ác chiến tranh. Donovan đã biện hộ cho Abel không phải chịu tử hình mà chỉ phạt tù, điều này khiến danh tiếng của ông bị ảnh hưởng nhiều, gia đình ông bị nhiều người ghét và các con ông đi học bị đàm tiếu.
Tới tháng 5/1960, quân đội Nga bắn hạ một máy bay Mỹ và bắt giữ phi công Francis Gary Powers, người ta mới thấy có khả năng trao đổi tù binh và họ bắt đầu tiến hành các cuộc đàm phán. Trong thời gian đàm phán, Donovan được tin một cậu sinh viên Mỹ bị Đông Đức buộc tội gián điệp và kết án tử hình. Ông đã nhất quyết đổi một Abel lấy hai người kia. Rạng sáng ngày 10/2/1962, tại cây cầu Glienicke, cuộc đàm phán đã diễn ra thành công như mong đợi của Donovan.
James Donovan, người đàn ông kiên định.
Đó là lịch sử. Lịch sử đó đã được kể lại trong nhiều cuốn sách, trong đó phải nói đến Bridge of Spies: A true story of the Cold War xuất bản năm 2010 của một nhà báo và Strangers on a Bridge được viết bởi chính James B. Donovan, vị luật sư đã chịu trách nhiệm trong cuộc đàm phán và trao trả tù binh. Điều khiến cho câu chuyện trong Bridge of Spies trở thành câu chuyện cảm động không chỉ bởi những sự kiện có thật đó, mà là hình ảnh một “standing man” (tạm dịch: người đàn ông đứng thẳng, người đàn ông kiên định) vững vàng giữa sóng gió.
Ở Mỹ, luật sư là một nghề thường mang tiếng xấu. Có riêng một dòng truyện cười về các luật sư, những người “trắng có thể đổi thành đen” như trong thoại phim Bridge of Spies. Nhưng với bộ phim này, nghề luật sư được thể hiện ở một khía cạnh khác.
Luật sư là người nắm rõ luật pháp và một người chỉ được coi là có tội khi luật pháp quyết định. Luật sư giúp mỗi người có được những quyền lợi mà họ xứng đáng được nhận. Trong phim Người đàm phán, một luật sư còn làm được nhiều hơn thế. Donovan còn là một người có tầm nhìn, bởi ông nhìn ra vấn đề ảnh hưởng đến phương diện quốc gia và có hành động trước để đề phòng.
James B. Donovan tin vào quyền con người và ông chiến đấu quyết liệt vì niềm tin của mình. Trong khi cả hệ thống chính quyền và những người dân xung quanh ông lúc đó đều phản đối việc “tha mạng” cho một tên gián điệp.
Đến cả vợ con là những người thân nhất với Donovan cũng không ủng hộ ông, nhưng những điều đó cũng không ngăn được ông tiếp tục chiến đấu vì công lý. Chúng ta và Donovan đều biết rằng ông có thể phải trả cái giá rất cao mà vẫn thất bại, nhưng điều đó không ngăn được ông. Đó là lý do bộ phim này truyền rất nhiều cảm hứng cho người xem.
Lừng lững hình ảnh nước Mỹ
Ra mắt cùng một thời điểm, bộ phim The Walk và Bridge of Spies đều cho thấy một nước Mỹ rất lớn, không phải về kinh tế, không phải về chính trị, mà về con người. (Bài viết không bàn đến việc nước Mỹ có thực sự như vậy hay không, mà bàn về việc những bộ phim đó đã thể hiện thành công hình ảnh một nước Mỹ như vậy).
Hai bộ phim đều dựa trên câu chuyện có thật, đều có cuốn sách hoặc phim tài liệu ra mắt trước đó, hai nhân vật chính đều phải vượt qua nguy hiểm vì những thứ vô giá. Ở The Walk, người nghệ sĩ đó rất xuất sắc, nhưng phải ở Mỹ - giữa hai tòa Tháp Đôi lừng danh - anh mới lập được kỷ lục, và anh chọn ở lại Mỹ để tiếp tục xây dựng sự nghiệp của mình. Còn ở Bridge of Spies, tính nhân văn trong việc đối xử với con người, bất kể là thường dân hay tù binh, là điều làm nên giá trị lớn của phim.
Bridge of Spies còn được đánh giá cao hơn The Walk một chút bởi nếu như bộ phim của đạo diễn Robert Zemeckis tập trung vào một hành động đi trên dây thì câu chuyện của đạo diễn Steven Spielberg còn cho thấy cả một thời kỳ Chiến Tranh Lạnh giữa hai cực thế giới, khi mà một bước đi sai có thể ảnh hưởng đến tính mạng rất nhiều người. Ai cũng ghét gián điệp nhưng chính phủ nước nào cũng có gián điệp.
Nếu như Joseph Gordon-Levitt vào vai một nghệ sĩ chủ động làm điều phi thường, thậm chí điên rồ, thì Tom Hanks lại vào vai một người làm công ăn lương bình thường, chỉ làm cho đúng việc mình làm, tuy nhiên cái “đúng” của anh lại bị thử thách khắc nghiệt và anh kiên quyết bảo vệ cho điều đó. Đấy là điều khiến anh trở nên phi thường.
Nhờ vào anh em nhà Coen, bộ phim có rất nhiều đoạn thoại hay. Hầu hết những cuộc nói chuyện giữa Donovan và Abel - hai người tri kỷ - đều sâu sắc, và hẳn ai cũng phải bật cười mỗi khi Abel trả lời câu hỏi “Ông không lo lắng gì sao?” của Donovan.
Nhưng còn một đoạn thoại nữa mà có lẽ mọi người Mỹ đều yêu thích. Đó là khi Donovan lần đầu tiên ngồi nói chuyện với điệp viên CIA trong một quán café khi ngoài trời mưa to. Câu đó đại ý như sau: “Họ của anh là một họ của Đức. Còn gia đình tôi nguồn gốc từ Ai-len. Thế mà chúng ta hiện nay là người Mỹ sống trên đất Mỹ. Vì sao? Vì những luật lệ của nước Mỹ. Vậy anh đừng bảo tôi là không có luật lệ gì hết”.
Tom Hanks vào vai “standing man”, người đàn ông bình thường mà phi thường.
Một trong những hình ảnh cuối cùng trong bộ phim này là hình ảnh Tom Hanks, trong vai người luật sư đã đàm phán thành công, còn đứng lại trên cây cầu nhìn theo bóng dáng Abel. Đó là một “standing man”, không làm điều gì đặc biệt, chỉ làm đúng những gì cần làm dù tình huống trở nên khắc nghiệt đến thế nào. Đó cũng là những lý do Bridge of Spies được khán giả khắp nơi trên toàn thế giới yêu thích, vì ở đâu cũng cần một “standing man” như thế.
