Tất cả chúng ta đều đang làm việc cho Facebook.
Bạn không cần đến văn phòng của mạng xã hội này và cũng chẳng có thẻ nhân viên. Bạn chắc chắn cũng chẳng được trả lương. Thế nhưng nếu bạn đang sở hữu một trong 64 triệu tài khoản Facebook tại Việt Nam, công việc bạn làm hàng ngày quan trọng không kém gì một lập trình viên. Thậm chí còn nhiều hơn. Những cú click của bạn, những lần nhấn like, cuộc chuột, chia sẻ bài đăng… đều đi vào thuật toán của Facebook để phục vụ cho mục đích quảng cáo.
Vụ lùm xùm liên quan đến Cambridge Analytica khiến nhiều người nhận ra những sự thật phũ phàng từ việc chia sẻ thông tin cá nhân với Facebook.
Vụ lùm xùm 50 triệu thông tin tài khoản Facebook bị một công ty có tên Cambridge Analytica làm nhiều người bừng tỉnh về sự phũ phàng trong cách Facebook xử lý thông tin cá nhân của bạn. Thế nhưng, đừng quên rằng Facebook còn lấy thêm một thứ khác nữa từ người dùng: sức lao động.
Bạn đang làm hai việc cho Facebook. Bạn sản sinh ra dữ liệu và sản xuất nội dung. Facebook là một công ty quảng cáo và từng mẩu nhỏ thông tin bạn chia sẻ cũng là thứ các nhà quảng cáo có thể dùng để ảnh hưởng lên các quyết định mua gì hay mua như thế nào của bạn. Trong hầu hết mọi trường hợp, điều này có thể không quá quan trọng . Nhưng trong một số trường hợp khác thì không. Dữ liệu là một công cụ quan trọng cho bất kì ai muốn định hình hành vi của bạn, như cách Cambridge Analytica sử dụng dữ liệu thì nó cực kì nguy hiểm.
Bạn cũng tạo ra hầu hết mọi thứ trên Facebook. Bạn viết bài đăng, chia sẻ hình ảnh hay phát trực tiếp. Mỗi lần bạn nghĩ một trạng thái “so deep” để chia sẻ với bạn bè, hãy luôn nhớ rằng bạn đang làm điều đó cho Facebook. Bạn làm việc để Facebook thú vị hơn và kéo thêm nhiều người khác tiếp tục lên Facebook để cuộn chuột. Công việc của bạn là thu hút và duy trì người dùng.
Tất cả chúng ta đều đang làm việc không công cho Facebook.
Và bạn dành khá nhiều thời gian cho nó. Một thống kê vào năm 2016 cho biết mỗi ngày một người dùng trung bình dành khoảng 50 phút lang thang trong các sản phẩm của Facebook, bao gồm của Instagram và Messenger. Con số này gần đây có xu hướng giảm nhưng giả sử con số này là 35 phút mỗi ngày thì nó cũng tương đương tới 26 ngày làm việc 8 tiếng mỗi năm.
Giải trí cũng là một kiểu lao động trên Facebook. Người dùng sử dụng các ứng dụng một cách tự nguyện. Và rồi Facebook còn là News Feed, album ảnh, các lữu trữ cá nhân, diễn đàn cộng đồng và nhiều hơn thế. Đâu đó có lúc bạn sẽ nghĩ đến việc xóa Facebook thế nhưng điều gì sẽ xảy đến với ảnh của bạn, bạn sẽ đọc tin ở đâu và liệu rằng có ai còn nhớ sinh nhật của bạn không?
Tương tự tất cả các công ty mạng xã hội, Facebook kiếm tiền từ những nhu cầu hàng ngày của người dùng: nhu cầu kết nối với gia đình, bạn bè, ập nhật tin tức và chia sẻ thông tin. “Thứ mà thoạt nhìn tưởng chứng là một dạng giao tiếp miễn phí lại thực tế là một dạng làm việc không công,” một nhóm các nhà nghiên cứu tại Đại học Luneburg và Essex chia sẻ trong một nghiên cứu gần đây.
Facebook không miễn phí như bạn nghĩ.
Sức lao động của bạn vô cùng quý giá với Facebook. Công ty này kiếm được gần 16 tỷ USD lợi nhuận tính riêng trong năm 2017 và gần một nửa trong số đó đến từ quảng cáo.
Thực tế, Facebook không phải dịch vụ duy nhất có người dùng làm việc không công. Các dịch vụ khác như Yelp phụ thuộc vào đánh giá của người dùng, Spotify hỏi người dùng để lấp đầy sự thiếu hụt thông tin album, Medium kiếm tiền từ những blogger nghiệp dư. YouTube mặc dù có trả phí cho các nội dung nhưng cũng từng bị nhiều người chỉ trích khi ngày càng áp dụng nhiều biện pháp khiến việc kiếm tiền khó hơn.
Rõ ràng, Facebook khẳng định mình luôn miễn phí, nhưng mọi chuyện không đơn giản đến thế.
