Hàu son hay còn gọi là vẹm, dẹm, có họ hàng với loài sò, nghêu, được xem như loài hải sản rất nhiều người dân Lý Sơn ưa thích. Hàu so vốn có vị ngọt, mằn mặn xen chút vị beo béo đặc trưng. Nhưng hàu son Lý Sơn khác với hàu ở nhiều vùng khác là con nhỏ hơn (chỉ lớn hơn ngón tay cái một chút), vị cũng không đến mức béo ngậy.
Nghề bắt hàu son ở đây khá vất vả. Hàu son thường sống bám ở khắp gành, hay trong lớp cát san hô có rong biển. Việc bắt hàu son thường diễn ra vào những ngày con nước chảy ròng mạnh từ tháng 3 đến tháng 7 dương lịch, khi đó xung quanh đảo gành đá lô nhô lên, việc bắt hàu son mới dễ hơn.
Nói là dễ bởi vào những ngày mùa lạnh, biển động thì không thể nào đi bắt được hàu son. Để bắt được hàu son thì phải ngập một phần người dưới nước, mới có thể khèo những con hàu bám ven gành. Công việc bắt hàu son thường diễn ra vào tầm buổi trưa từ 2-3 giờ và thường kết thúc khoảng 6 giờ chiều, khi mà con nước chảy bớt dần, nhiều phụ nữ và các em bé lớn chừng 10 tuổi lại mang rổ và liềm ra gành bới hàu son.
Bắt hàu son đã khó, làm hàu son còn nhọc nhằn hơn. Hàu son sau khi được bắt về, người dân thường dùng dao nhỏ có mũi nhọn tách hàu son làm 2 nửa, nạy lấy ruột. Ruột lớn gần bằng đầu ngón tay út, có màu gạch rất tươi.
Cách làm hàu son đòi hỏi sự tỉ mỉ kỳ công.
Cái ngon của hàu son là phải lấy ruột khi còn sống. Nếu phải luộc cho 2 nửa vỏ tách ra để lấy ruột như các loại hải sản khác, sẽ mất đi vị ngọt và chẳng còn ngon nữa.
Món hàu son xào với dưa hấu non chỉ có duy nhất ở đây. Màu vàng son tươi tắn của hàu chen lẫn màu trắng ngà của dưa hấu non, thêm vào màu trắng hồng của cọng hành hoà cùng sắc xanh của các loại rau thơm nhìn thôi cũng đã thấy thòm thèm. Hay chỉ đơn giản xào hàu son với chút dầu ăn, chút gia vị, chút hành ngò ăn kèm bánh tráng, mì tôm cũng đã khiến biết bao dạ dày của nhiều thực khách xốn xang.
Tất cả mùi vị từ ngọt, mặn, béo, bùi, cho đến cay cay, vừa ngon, vừa thơm khiến ai đã nếm sẽ thật sự khó quên. Vì lẽ đó, mà món hàu son xào không chỉ là món ăn ngon đã đi vào những câu ca của người dân xứ đảo mà ngày kỵ giỗ, nhiều nhà cũng cố gắng làm món này để cúng ông bà.
Hàu son xào hành tỏi thơm nức mũi.
Hàu son xào mang tất cả mùi vị từ ngọt, mặn, béo, bùi, cho đến cay cay, thơm khiến ai đã nếm sẽ khó quên.
Hàu son chỉ có một mùa, nên giá cả của hàu son tùy vào từng dịp mà lên xuống khác nhau. Cô Đặng Thị Úc (63 tuổi, đảo Bé, xã An Bình, huyện Lý Sơn), người có thâm niên bắt hàu son cũng là đầu bếp chế biến món hàu son hấp dẫn này cho chúng tôi chia sẻ: “Mùa nước ròng thì hàu son giá từ 80.000 đồng/kg, còn với những ngày nước lên khó bắt thì giá có thể lên đến hơn 100.000 đồng/kg.
Nếu có sức và siêng thì ngày cũng kiếm được vài trăm ngàn. Thế nhưng, không phải lúc nào cũng dễ dàng bắt được. Chưa kể việc ngâm mình dưới nước hay mỏi rã rời cả tay mới khèo được được vài kí, rồi mỏi cả lưng để tách vỏ, nên nghề này vất vả lắm. Chủ yếu lấy công mà làm lời thôi”.
Cứ thử cảm giác giữa tiết trời trong xanh, ngồi trên bậc hiên của nhà cư dân tại đảo, vừa nhâm nhi món hàu son xào cho bữa trưa thì còn gì sánh bằng. Hương vị hàu son rất riêng, vừa quen như những loại hải sản khác nhưng lại có những dư vị riêng để người ăn phải ấn tượng, mà tôi tin chắc nhiều du khách sẽ phải lòng như tôi đã từng.
Mách nhỏ: Lý Sơn có rất nhiều đảo nhỏ. Bạn có thể thưởng thức đặc sản hàu son ở bất kỳ đâu ở Lý Sơn, nhưng khu vực đảo Bé là lựa chọn lý tưởng hơn cả.
