Cà xỉu là loài nhuyễn thể có lớp vỏ màu xanh, phần thịt mềm và ngọt. Chúng có vẻ bề ngoài khá giống những loài hải sản hai mảnh vỏ, nhưng cũng giống côn trùng với cái râu dài và to.
Cà xỉu là đặc sản của vùng đất Hà Tiên (Kiên Giang). Người dân cho biết chúng sống ở môi trường sông, cửa biển, nước lợ, có nhiều ở vùng đầm Đông Hồ ở thị xã Hà Tiên. Chúng sống ở tầng dưới nước bùn nên cần có cái râu dài cắm dưới đất, để tìm kiếm thức ăn.
Chị Hồng Hoa (32 tuổi, Kiên Giang) cho biết, cà xỉu có quanh năm nhưng nhiều nhất là thời điểm tháng 6 đến tháng 8 dương lịch. Khi ấy người dân sẽ đi đánh bắt đem về bán cho các nhà hàng hoặc đổ buôn chô thương lái ở thành phố lớn.
"Trước đây chỉ có người dân Hà Tiên nói riêng và Kiên Giang nói chung biết đến loại đặc sản này. Nhưng gần đây, người dân ở các thành phố lớn cũng bắt đầu ưa chuộng vì hương vị độc lạ. Vì thế cà xỉu "nổi tiếng" và có giá hơn", chị Hoa nói.
Cũng theo người phụ nữ, khi mua cà xỉu nên chọn những con còn tươi, kích thước đồng đều. Chúng sống dưới bùn nên trước khi đem chế biến phải làm thật sạch, kỳ công và tỉ mỉ. Cụ thể, cà xỉu sau khi thu hoạch được ngâm trong nước vài tiếng cho nhả hết bùn đất rồi xả sạch lại với nước.
Tiếp đến, người ta đem chúng đi ủ muối trước khi chế biến món ăn. Cà xỉu được chế biến thành nhiều món ngon như cà xỉu xào, gỏi cà xỉu, mắm cà xỉu… trong đó nổi tiếng nhất là cà xỉu muối.
Sau khi được làm sạch sẽ, cà xỉu được đem phơi dưới nắng gắt khoảng 2-3 tiếng. Cách này giúp cà xỉu khô, khi muối sẽ không bị hỏng và nhanh thấm gia vị. Tiếp đến, cà xỉu cho vào một thau lớn cùng nước mắm đường đã nguội, trộn đều khoảng 5 phút để ngấm gia vị, rồi đến tỏi và ớt vừa sơ chế vào, trộn đều...
Cà xỉu muối vào buổi sáng có thể dùng ngay buổi chiều. Chỉ cần tách bỏ lớp vỏ ngoài và lấy thịt ở bên trong để thưởng thức.
"Để có cà xỉu muối ngon đúng vị thì cần phải làm đúng kỹ thuật, nêm nếm gia vị vừa phải, nếu quá mặn cà xỉu sẽ bị đen, còn nhạt thì không bảo quản được lâu. Khách du lịch đến Hà Tiên đều tìm mua mắm cà xỉu về làm quà cho người thân bạn bè. Một hũ cà xỉu muối có giá khoảng 120.000 đồng đến 140.000 đồng", chị Hoa nói thêm.
Tại các nhà hàng, quán ăn, chúng sẽ được đem xào lên cùng tỏi và ớt băm, nêm nếm gia vị vừa đủ. Cách làm rất đơn giản, nhưng món ăn lại đủ độ béo ngậy, đậm vị hấp dẫn.
