Nậm pịa là món ăn truyền thống của người dân tộc Thái ở Tây Bắc. “Nậm” trong tiếng Thái có nghĩa là “canh”, “pịa” là phần chất dịch sền sệt trong ruột non của các loài động vật ăn cỏ như trâu, bò, dê hay còn gọi là phân non. Tùy vào lấy phần pịa từ loài động vật nào mà ta có nậm pịa dê, nậm pịa bò, nậm pịa trâu,…
Món ăn này có nguồn gốc Trung Quốc, khi về đến Việt Nam thì có nhiều nét tương đồng với món thắng cố vì đều sử dụng nội tạng của động vật ăn cỏ. Tuy nhiên cách chế biến và hương vị của hai món ăn này hoàn toàn khác biệt nhau. Đây cũng là món ăn có truyền thống lâu đời và rất được người Thái ở Mộc Châu yêu thích.
Nguyên liệu chủ yếu của nậm pịa Mộc Châu chính là nội tạng của động vật ăn cỏ như tim, gan, phèo, phổi....đặc biệt phải có "pịa". Khi ăn sẽ được chế biến với nhiều loại gia vị khác nhau như hạt mắc khén, sả, ớt, mùi tàu...nhằm dậy lên hương thơm đặc trưng của món ăn độc đáo này.
Pịa được chọn là những con ngựa, bò, dê khoẻ mạnh. Lúc bắt tay vào mổ thì buộc thắt hai đầu phần dạ dày với ruột non cũng như phần ruột non với ruột già để chất dịch trong ruột non không bị thất thoát. Sau đó đoạn ruột non này được cắt khúc, trộn với gia vị và băm nhỏ để tiến hành nấu chín.
Quan niệm của người dân tộc Thái, chất dịch trong ruột non chính là phần tinh túy, ngon nhất khi thức ăn được chuyển hóa và chuẩn bị ngấm qua mạch máu nuôi dưỡng cơ thể. Vì vậy, nậm pịa còn được xem là món ăn Tây Bắc bổ dưỡng của đồng bào người Thái.
Nhiều người quan niệm nậm pịa làm từ phân, cảm thấy sợ món ăn vì thành phần không sạch sẽ. Tuy nhiên, đặc sản Tây Bắc này có tác dụng giải rượu rất tốt nên mới hay có các đám đình, đám cưới. Nậm pịa là món ăn Tây Bắc không phải lúc nào cũng có. Người Thái thường chỉ làm nậm pịa trong các dịp đám đình, lễ hội hay dùng để tiếp khách quý.
Đối với những ai yêu khám phá núi rừng Tây Bắc thì Nậm Pịa chính là món ăn vô cùng hấp dẫn, nhất định phải thưởng thức khi đã đặt chân đến đây. Tuy nhiên với những ai lần đầu trải nghiệm thì chỉ cần nghe đến nguyên liệu thôi cũng đủ ớn lạnh.
Thế nhưng sau lần đầu thưởng thức, nhiều người cho biết rằng món ăn này thực ra không quá khó ăn như bạn nghĩ. Nậm Pịa Mộc Châu nếu được chế biến đúng cách, kỹ lưỡng thì sẽ là một món ăn vô cùng thú vị, rất xứng đáng để thử một lần trong đời.
Trong ẩm thực Tây Bắc thì có thể nói món nậm pịa là những nét văn hóa độc đáo của người Thái. Món ăn không chỉ bổ dưỡng tốt cho sức khỏe mà đây cũng là một thử thách cho những ai muốn vượt qua giới hạn và thách thức chính mình.