Những buổi chiều tà dạo một vòng quanh Hội An tìm cái gì đó lót dạ, không khó để bắt gặp cái tên ngộ nghĩnh của một món ăn khiến thực khách tò mò, Cao lầu. Những người chưa từng biết đến món này chắc hẳn cũng phải thích thú mà gọi một phần khám phá xem như thế nào. Còn mấy ai mà hiểu rõ về Cao lầu thì càng phải thưởng thức cho bằng được để thoả cái mong muốn. Bởi lẽ, Cao lầu là đặc sản của Hội An, chỉ ở nơi phố cổ mới có và mang cái hồn cổ kín của nơi đây. Mấy ai có dịp ghé thăm khu phố nhỏ nhắn mà bỏ qua món này thì dường như chuyến thăm đã lỡ một nhịp nào rồi.
Là một món sợi nhưng chẳng phải là bún mà cũng không gọi là mì dù nó có màu vàng khá giống. Cao lầu luôn khiến thực khách phải đặc câu hỏi về những bí mật gắn liền với sự tồn tại của phố cổ. Có mặt từ thời phồn vinh của một thành phố cảng triều Nguyễn, vào thế kỉ thứ 17, khi sự giao lưu buôn bán của người Hoa và Nhật tấp nập vào nước ta. Cao lầu xuất hiện như cái giao hoà tuyệt vời của ẩm thực đa dân tộc.
Người Nhật bảo sợi cao lầu trông giống như mì udon truyền thống của họ nhưng hương vị thì hoàn toàn khác. Cái tên lạ tai này thì mang âm hưởng ngôn ngữ Trung Hoa, nó ám chỉ những món ăn sang trọng của giới nhà giàu, “cao lương mĩ vị”. Cái đặc biệt là thói quen muốn được thưởng thức trên những tầng lầu cao để ngắm nhìn toàn cảnh. Và rồi cuối cùng lại được rút gọn thành “Cao lầu”, vừa ngộ nghĩnh lại gây ấn tượng.
Ngoài tên gọi thì còn điều gì khiến cao lầu trở nên đặc biệt nữa đây? Thú vị mở ra chính từ công thức làm ra những tô đặc sản này. Những bước chế biến ra sợi cao lầu cũng là một quá trình công phu. Cái tinh tuý là gạo thơm phải ngâm bằng nước tro nấu củi lấy từ tận Cù Lao Chàm, như vậy mới tạo ra những sợi bánh giòn, dẻo và khô. Còn độ ngọt tự nhiên đến từ nước xay gạo đặc biệt lấy từ giếng Bá Lễ do người Chăm làm ra nổi tiếng vừa mát vừa trong. Sau nhiều lần hấp, bột được xắt sợi và phơi khô, cuối cùng sợi cao lầu mới được chỉn chu để phục vụ. Bởi mới nói, những công thức độc đáo như vậy thì không sai khi nói cao lầu chính là đặc sản của Hội An và không nơi nào đem lại đúng hương vị như nơi phố cổ.
Cái hay là cao lầu không cần dùng nước lèo đầy ấp như những món bún món mì khác, chỉ cần một chút nước sốt làm xá xíu chan lên rồi trộn đều mọi nguyên liệu lại. Khi ăn, cao lầu mang lại cho thực khách cái hoà quyện tinh tế giữa những sợi bánh sựt sựt, vị chua cay ngọt đắng chát đủ đầy của rau cùng cái ngọt tự nhiên của lát thịt nạc, không quên cái sự béo giòn vỡ tan trong miệng của tép mỡ chiên và nay được thay thế bằng cao lầu khô thái vuông.
Tô cao lầu đầy đặn đầy màu sắc bắt mắt đã trở thành linh hồn ẩm thực cổ kín của Hội An. Tất cả sự tinh tế của từng nguyên liệu từ sợi bánh, miếng thịt ăn kèm đến những hạt đậu phộng rang béo phía trên mặt. Tất cả hoà quyện vào nhau tạo nên một tổng thể hương vị giản dị nhưng hoà hợp, khiến thực khách thòm thèm mãi kể cả khi vừa ăn xong một tô.
Rời chân khỏi Hội An, cao lầu đã nhạt đi hương vị đặc trưng của nó ít nhiều. Bởi cái tinh tuý của món ăn nằm ở từng đường nét cổ kín mà chỉ ở phố nhỏ này mang lại. Cao lầu như một minh chứng sống cùng phố cổ qua bao năm tháng, vừa chất chứa sự phồn vinh của đô thị xưa, lại vừa hài hoà cái hồn ẩm thực của người dân miền Trung mộc mạc nhưng tinh tế. Nếu có một chuyến thăm vùng đất xinh xắn này, hãy thưởng thức trọn vẹn tinh thần phố cổ qua những tô cao lầu độc đáo này.
