Đã qua rồi cái thời của Run The World, Drunk in Love hay Single Ladies “rần rần” khắp mọi nẻo đường, ngõ phố. Âm nhạc của Beyoncé giờ đây đã dần trở nên trầm lắng, gai góc và hiểm hóc hơn bao giờ hết khi được nêm nếm thêm hàng tá gia vị từ chua chát, cay xè, đắng ngắt, ngọt lịm,… để khiến bất cứ thực khách nào cảm thấy nhức nhối không chỉ nơi đầu lưỡi mà còn tận tâm can. Đó là mùi vị của một người đàn bà trưởng thành vào cái ngày lột trần mọi ngóc ngách và hỉ nộ ái ố của cuộc đời, từ những mảnh ghép đau thương đến khoảnh khắc mật ngọt. Lemonade tựa như bức tranh truyền thần chân thực nhất về người phụ nữ này mà bạn chưa bao giờ được thấy trước đó.
Gọi Lemonade là một kiệt tác nghệ thuật, có phải quá phô trương?
Lemonade là một album kén người nghe và Beyoncé chọn “một giá trị khác” làm hướng đi cho nó: không còn gì thích hợp hơn là phim ảnh để làm bề nổi thực tả những mảng chìm âm nhạc.
Cấu trúc 11 chương phim trải dài từ “Trực giác”, “Chối từ”, “Giận dữ”, “Thờ ơ”, Trống rỗng”, “Trách nhiệm”, “Thay đổi”, “Tha thứ”, “Khơi gợi”, “Hi vọng” và cuối cùng là “Chuộc tội” (Intuition, Denial, Anger, Apathy, Emptiness, Accountability, Reformation, Forgiveness, Resurrection, Hope, Redemption) liên kết chặt chẽ và logic đến mức, người ta không rõ là âm nhạc được xây dựng trên câu chuyện hay ngược lại, âm nhạc được tạo để khớp với câu chuyện. Mà thực ra, nghĩ xuôi nghĩ ngược đều không thành vấn đề, cả 2 yếu tố đó đều đã hòa làm một. Qua đó, có thể dễ dàng nhận ra đây là chuỗi đầy đủ nhất những cung bậc cảm xúc của một người phụ nữ đã đi qua bao thăng trầm của cuộc hôn nhân tưởng chừng như hoàn mỹ ấy, vươn đến bến bờ hạnh phúc. Mà bên cạnh đó, những vấn đề sắc tộc luôn hiện hữu thường trực trong mỗi một dấu ấn Beyoncé trước đây, đến bây giờ vẫn được đề cập rõ nét.
Các chương: Intuition, Denial, Anger (Booklet)
Các chương: Apathy, Emptiness, Accountability (Booklet)
Các chương: Reformation, Forgiveness, Resurrection (Booklet)
Các chương: Hope, Redemption (Booklet)
Pray You Catch Me (chương “Trực giác”) là cánh cổng mở ra những ngày tháng tăm tối của cuộc tình dối trá kém hoàn hảo mà người đàn ông kia sắp đặt nên. Trực giác, cái mà cánh mày râu hay bĩu môi “tư duy đàn bà” lại là thứ vũ khí lợi hại và mạnh mẽ nhất của phụ nữ, nhất là trong tình yêu, nó khiến họ trở nên nhạy cảm hơn bao giờ hết. Người đàn ông chỉ thở nhẹ, phụ nữ cũng nhận ra sự lừa dối trong từng làn hơi. Người đàn ông chỉ cần hôn, phụ nữ cũng biết được đó là che mắt hay đậm sâu ân tình. Mỗi bước đi khẽ khàng, tiếng thì thầm nhỏ to bất kể mục đích gì của anh ta cũng dẫn lối cho những suy nghĩ đầy linh tính của người phụ nữ.
'You can taste the dishonesty. It's all over your breath…
…as you pass it off so cavalier' (Bản quyền vietsub từ Fanpage Beyoncé Vietnam)
Rồi khi nhận ra sự phụ bạc của chồng, một người phụ nữ kín tiếng, bản lĩnh và quyền lực như Beyoncé sẽ trở nên như thế nào?
Căm phẫn và rồi mất hút trong cơn giận dữ đến tê người (chương “Giận dữ”), một quán tính rất đỗi bình thường như bao người phụ nữ ngoài kia.
Sự phẫn nộ và ghen tuông của người đàn bà này được đẩy lên đỉnh điểm hơn bao giờ hết trong Don’t Hurt Yourself và Sorry. “Đừng làm tổn thương bản thân mình”, tựa đề bài hát tưởng chừng như là sự khuyên răn nhẹ nhàng dành cho người chồng, thế nhưng đi vào tận bên trong và đào bới từng ca từ mới thấy, Bey đã “nổi khùng” một cách nặng nề như thế nào. Tại anh tại ả, tại cả hai bên. Những từ ngữ khó nghe nhất được thốt lên nhưng lại không tạo cảm giác tục tĩu, ngược lại, người nghe có thể đồng cảm như một tiếng kêu thống thiết dồn nén bao thương mang chất chứa.
'Who the f*** do you think I am?'
Và khi mà nỗi đau đến quặn mình không còn một giới hạn nào để chịu đựng được nữa, họ sẽ lờn rồi ngày một nhạt dần đi với cảm xúc bản thân. Trở nên vô cảm và đấy là lúc người đàn ông chính thức bị đánh bại. “Tôi chẳng tiếc đâu, tôi chẳng nghĩ về anh nữa đâu. Anh gọi tôi để xin lỗi à? Anh gọi tôi để khóc lóc à? Bây giờ tôi sẽ cho anh thấy tôi vui vẻ thế nào nhé. Giờ thì đến lượt tôi nói dối và tôi sẽ chẳng cảm thấy có lỗi vì điều đó đâu. Đáng đời anh!”.
'I ain't sorry. Now you want to say you're sorry. Now you want to call me crying. Now you gotta see me wildin'. Now I'm the one that's lying. And I don't feel bad about it. It's exactly what you get'
Đến 6 Inch, vẫn xoay quanh câu chuyện về bình quyền nhưng được khai thác ở một khía cạnh thực tế hơn: tiền. Người phụ nữ mạnh mẽ nhất là khi họ tự chủ trong mọi cung cầu của cuộc sống và tự chủ vị thế so với người đàn ông, chính sự bản lĩnh đưa họ vươn tới sự cao sang mà các đức ông chồng phải ngã mũ phục tùng.
Stars in her eyes, she fights for the power, keeping time/She's stacking money, money everywhere she goes/…/Gonna make you feel. You always come back to me' (Bản quyền vietsub từ Fanpage Beyoncé Vietnam)
Phải có những giận dữ và mất mát làm tiền đề để dẫn đến ngã rẽ của bao dung, thỏa hiệp rồi đi đến thứ tha, vốn là đức tính và bản năng sâu thẳm của mỗi một người phụ nữ khi đối mặt với tình yêu thật sự của đời mình. Và đến cuối cùng, sau tất cả, cô đã giành lại được hạnh phúc vốn có, vì cô xứng đáng với điều đó. Cho những tranh đấu bằng máu xương và nước mắt của mình, cô xứng đáng có được hạnh phúc thật sự.
Bên cạnh đó, vấn đề chính trị cũng được đề cập mạnh mẽ và quyết liệt ở Don’t Hurt Yourself, Freedom và nhất là Formation qua những trải nghiệm sâu sắc của một người phụ nữ da màu, sinh sống trong xã hội văn minh bậc nhất trên thế giới nhưng ở mặt tối của nó, vẫn còn đầy rẫy những tàn dư phân biệt chủng tộc, định kiến cổ hủ đang ngày ngày quấn lấy những con người bé nhỏ mà Malcolm X (một tu sĩ người Mỹ gốc Phi và có ảnh hưởng lớn trong lịch sử hoạt động nhân quyền) miêu tả về họ rằng…
Người bị khinh bỉ nhất nước Mỹ, là người phụ nữ da màu…
Người ít được bảo vệ nhất nước Mỹ, là người phụ nữ da màu…
Người bị thờ ơ nhất nước Mỹ, là người phụ nữ da màu. (Bản quyền vietsub từ Fanpage Beyoncé Vietnam)
“'Tôi bị cuộc đời ném cho chanh chua, nhưng tôi lấy nó để làm nước chanh'” - câu nói nổi tiếng được đề cập đến ở cuối vở diễn “Tự do”. Đó là cách sống mà Bey chọn lựa và cũng là nguồn cảm hứng chủ đạo xuyên suốt sản phẩm nghệ thuật này.
'Tôi bị cuộc đời ném cho chanh chua, nhưng tôi lấy nó để làm nước chanh' (Bản quyền vietsub từ Fanpage Beyoncé Vietnam)
Tựu chung lại, để gọi đây là một kiệt tác nghệ thuật sẽ là phô trương vì những thiếu sót về chuyên môn mà các chuyên gia sẵn sàng bới móc nếu bạn muốn nghe, nhưng ở một góc độ nhất định, Lemonade vẫn là một sản phẩm đột phá, đậm chất nghệ thuật và đầy tính nhân văn. “Cốc nước chanh chua chát này” không chỉ đơn thuần dừng lại ở một cuộc thử nghiệm vùng đất âm nhạc mới (so với album Beyoncé cách đây 3 năm), mà còn là sự đầu tư nghiêm túc dành cho trường phái nghệ thuật hóa âm nhạc giải trí, thể hiện cái tôi, quan điểm rõ ràng, mạnh mẽ, bất chấp việc đi ngược với xu thế chung và kén chọn khán giả như thế nào. Vì đơn giản, ở cấp bậc giải trí, Beyoncé đã là “nữ hoàng”, nàng chán chê cái đỉnh cao một mình một cõi trị vì bấy lâu nay này, cũng đã đến lúc khai phá và chinh phục những tầm cao mới ở độ chín mùi của tuổi nghiệp lẫn tuổi đời.
Khi Beyoncé thay đổi quy luật của cuộc chơi âm nhạc thường tình…
Lemonade không hề bùng nổ ở phạm vi toàn thế giới. Thế nhưng sự thành công của Lemonade là không thể phủ nhận về cả mặt âm nhạc lẫn thương mại. Điều đó đến từ đâu khi không phải ai cũng có thể “nuốt nổi” quá 30 giây bất kì một bài hát nào trong album này?
Đầu tiên hãy thử tưởng tượng, một hồ nước đang ở trạng thái cực tĩnh, chỉ cần một hòn đá nhỏ xíu đã đủ để các sóng nước gợn khắp cả mặt hồ. Đó chính là công thức mà Beyoncé cùng ekip mình sử dụng để xoay chiều quy luật rập khuôn của thế giới: sự tĩnh lặng.
Với phép thử đầu tiên cho album Beyoncé vào năm 2013, đã không hề có một động tĩnh nào trước khi 17 MV đùng đùng ra mắt cùng một lúc trong sự choáng ngợp, thảng thốt rồi sung sướng đến cực đỉnh của người hâm mộ. Tất nhiên sự thành công của Beyoncé (album) kéo theo công thức này trở thành một thương hiệu độc quyền mang tên Beyoncé.
Video clip điểm qua 17 MV đáp cánh cùng một lúc vào 3 năm trước
3 năm sau, cô lại làm điều đó một nữa với một biến thể khác đi. Khán giả lúc này đây đã “cáo già” và tinh ranh hơn sau “quả lừa ngọt ngào” mà mình lỡ cắn phải trước đó, họ tờ mờ đoán được Bey sẽ lại chơi chiêu bài cũ xưa, họ tranh luận gay gắt với hoài nghi về sản phẩm trình chiếu ra mắt trên HBO là gì, họ đoán già đoán non, trên trời dưới đất, về mọi khả năng có thể xảy ra. Để rồi, chỉ khi video phim được phát ra và album lên kệ 1 tiếng đồng hồ sau đó, người hâm mộ mới ngỡ ngàng nhận ra Beyoncé vừa cho ra mắt một album mới.
'You better call Becky with the good hair'
Đã có rất nhiều lời ra ý vào xung quanh ca khúc Sorry. Trước hết là vì trong số 12 ca khúc của album, bên cạnh Don’t Hurt Yourself thì đây là ca khúc nổi bật lên bởi sự phẫn nộ, khinh bỉ đến cay độc trong từng lời lẽ thốt ra. Và sau là ở nhân vật “Becky với mái tóc dài đẹp” được nhắc đến trong một câu hát đoạn cuối đã dấy lên bao thắc mắc lẫn cất công lùng sục, tìm kiếm xem “mụ đàn bà” phá vỡ hạnh phúc gia đình kia là ai. Hàng loạt “tại sao” được đặt ra vì họ như “những chú nai vàng ngơ ngác” vốn thần thánh hóa chuyện tình của cặp đôi đẹp nhất nhì showbiz thế giới này, trong khi lại quên mất hai thực tiễn mấu chốt: “Có tình yêu nào trên đời này là hoàn hảo?” và “Beyoncé Knowles là ai mà không thể/không dám làm điều ấy?”.
Beyoncé & Jay Z trong phim.
Thậm chí, dù đây là một chiêu trò PR của những cái đầu sản xuất đầy mưu trí, thì bạn đã thỏa mãn với những gì Lemonade mang lại hay không, nếu nói có thì chẳng còn gì phải bàn cãi. Dù đã phải đôi chút bất ngờ vì hiện thực đau lòng mà câu chuyện mang lại, nhưng đến cuối cùng, chẳng phải bạn cũng đã mở lòng tha thứ bởi tình yêu dành cho cặp đôi này (như chính thông điệp truyền tải tại chương Forgiveness)?
Và còn những yếu tố khác cũng góp phần vào thành công về mặt truyền thông cho album này:
Sự góp mặt của hàng loạt cameos da màu, từ Zendaya…
Jay Z và Blue Ivy (con gái Beyoncé và Jay Z)
….đến Serena William và còn nữa.
Lùm xùm với cảnh sát vì nội dung đụng chạm trong MV Formation cũng như các vấn đề chính trị khiến MV được nhắc đến nhiều về mặt truyền thông nhưng lại bị hạn chế về mặt tiếp cận khán giả.
MV Formation
Phần trình diễn quyết liệt Formation tại Super Bowl Halftime Show 2016
Formation World Tour để quảng bá cho album đang trên đường chạy xuyên biên giới của mình.
Beyoncé đã là một biểu tượng của sự bất bại…
Beyoncé sở hữu một vài hit lớn trong suốt sự nghiệp cầm ca của mình. Tuy nhiên điều đó không khiến cái tên này được người ta gọi kèm cụm từ “bảo chứng hit”. Mà chính bản thân Beyoncé đã là một thương hiệu, thương hiệu từ nhân cách, từ âm nhạc, giải trí, sự thành đạt trong lĩnh vực mới như kinh doanh, điện ảnh và nhất là danh xưng nhà “nữ quyền”.
Cô vững vàng một thái độ giữ kẽ trước mọi sóng gió. Cô chọn sự im lặng làm kim chỉ nam cho mọi ứng xử của mình. Thật khó để có thể nghe ngóng được gì về chuyện riêng tư lẫn sự nghiệp từ Bee, nhưng lại rất dễ để biết được câu trả lời vì thành quả cuối cùng đã là luận chứng sắc bén nhất đáp trả mọi hoài nghi.
Bey thành công trong việc lấn sân sang thương trường khi lập ra thương hiệu thời trang Ivy Park. Những tưởng chỉ là câu chuyện tận dụng danh tiếng của bản thân để kinh doanh như nhiều nghệ sĩ khác nhưng khi nghe Beyoncé chia sẻ mới thấy, giá trị cốt lõi ấn định vào dòng sản phẩm này xuất phát từ nguồn cảm hứng đối với phụ nữ, tâm nguyện giúp họ trở nên tự tin và xinh đẹp nhất.
Thương hiệu thời trang Ivy Park.
Trong thế giới nghệ sĩ, sẽ có rất nhiều người sẵn sàng lên tiếng ủng hộ. Nhưng chưa một ai dám tự vỗ ngực xưng tên đặt thông điệp, quan điểm mưu cầu bình quyền cho giai cấp, cho sắc tộc, giới tính, những vấn đề xã hội nhức nhối,… trong thứ ánh sáng rực rỡ của hào quang sân khấu. Queen B đã làm được điều đó. Từ Run The World tại BBMAs 2011, đến MTV VMA 2014, gần đây nhất là Super Bowl Halftime Show cùng Formation. Bằng ảnh hưởng của mình, trong khoảng thời gian tích tắc của một show diễn âm nhạc, Bey khơi dậy nhận thức về sắc tộc, về nữ quyền và từ đó dẫn lối nó len lỏi vào ngõ ngách của từng ngôi nhà.
Dường như mọi thứ Beyoncé Knowles làm, đều trở thành chuẩn mực.
Formation (ft. Bruno Mars) - Super Bowl Halftime Show 2016
https://www.youtube.com/watch?v=SK4jYxmJD_o
Flawless & Yoncé - MTV VMAs 2014
https://www.youtube.com/watch?v=NPP10z9nz8I
Run The World - Billboard Music Awards 2011
Dường như mọi thứ Beyoncé Knowles làm, đều trở thành chuẩn mực.
Cuối cùng, dù thế nào đi chăng nữa, dù bạn không công nhận, không thích, không cảm được album này nhưng việc Lemonade thành công vẫn là một sự thật và thế giới đã phải nghiêng mình ngã mũ trước Beyoncé.
