Mạng xã hội lại xôn xao các thông tin về ĐTHT vấn đề hàng thật, hàng giả và các công dụng. Đây không phải lần đầu những thông tin này được đưa ra tranh luận, bàn cãi.
Về vấn đề này, các chuyên gia vẫn khuyến cáo, dù có dược lý phong phú nhưng người tiêu dùng không nên thần thánh hóa, coi ĐTHT là thần dược chữa bách bệnh. Bên cạnh đó, tỉ lệ mua được ĐTHT xịn cũng không hề cao.
Tuổi trẻ dẫn lời TS Phạm Văn Nhạ, Viện Nghiên cứu thảo dược Việt Nam, người có nhiều năm nghiên cứu về ĐTHT, cho biết hiện nay ĐTHT được phân thành 2 nhóm gồm tự nhiên và nuôi trồng.
Theo TS Nhạ, loài ĐTHT còn gọi là trùng thảo tự nhiên được tìm thấy vào mùa hè ở vùng núi cao trên 4.000m ở cao nguyên Thanh Tạng (Thanh Hải, Tây Tạng) và Tứ Xuyên (Trung Quốc) hoặc Nepal rất hiếm, có giá trị cả tỉ đồng/kg.
Lý giải về giá thành cao, ông Nhạ cho biết, phần do sản lượng ĐTHT tự nhiên thấp và ở Tây Tạng, Trung Quốc có sự quản lý, thu mua của phía chính quyền nên việc đưa ra thị trường rất khó.
Về các sản phẩm ĐTHT tự nhiên được bày bán la liệt ở Trung Quốc hay ở Việt Nam, chuyên gia khuyến cáo cẩn thận để tránh mua phải hàng giả, hàng đúc, chiết xuất bớt hoạt chất.
Nguồn tin dẫn lời ông Nhạ cho biết, việc làm giả ĐTHT đã có 4 cấp độ tinh vi. Trong đó, cấp độ 4 tinh vi đến mức như thật, ngay cả những chuyên gia đông y, người buôn bán và các nhà khoa học cũng không phân biệt.
“Tôi vẫn giám định ĐTHT cho bà con khi được biếu tặng thì thấy tỉ lệ hàng thật chỉ có khoảng gần 30%, còn chủ yếu là không thật.
Để phân biệt thật giả thì cách duy nhất là soi chiếu kính hiển vi đối với lát cắt từ phần thảo có hình dạng của bó sợi thì đó là ĐTHT thật. Còn khi cắt lát như thế mà thấy cấu trúc của dạng tinh thể không đồng nhất, không có cấu tạo của dạng sợi nấm thì đó là hàng giả”, nguồn tin dẫn lời ông Nhạ.
Với loại ĐTHT nuôi cấy từ nhộng tằm, người ta làm nhiễm bào tử nấm vào con nhộng tằm đang sống. Bản chất của bào tử nấm ĐTHT này chúng là loài bán ký sinh.
Từ thời điểm nhiễm nấm đến lúc có quả thể nấm để thu hoạch kéo dài từ 90-105 ngày.
Ngoài ra với công nghệ nuôi trồng từ nguồn cơ chất tổng hợp từ hóa chất, có giá thành rẻ hơn nhiều lần so với nuôi cấy từ nguồn cơ chất hữu cơ nhộng tằm, nhưng lại rất nguy hại.
Quá trình đồng hóa dưỡng chất trong khi nuôi sẽ tồn dư hóa chất độc hại, đặc biệt là những loại hóa chất không tinh khiết, rất độc cho con người. Hóa chất không tinh khiết, bán trôi nổi có giá chênh lệch hàng trăm lần với hóa chất tinh khiết.
Ông Nhạ cảnh báo thị trường sản xuất ĐTHT một cách tràn lan và phân phối bằng mọi con đường nên rất khó kiểm soát.
Người ta bán trà trộn nấm ĐTHT sản xuất sử dụng cho mục đích thực phẩm, nấm ăn thành ĐTHT làm thuốc có hoạt chất cao. Vì vậy, người sử dụng sẽ không có tác dụng.
Theo ông Nhạ, hiện các phòng phân tích ở Việt Nam đều có thể phân tích được thành phần của ĐTHT.
Tuy nhiên, việc phân biệt ĐTHT nuôi cấy và tự nhiên cũng rất khó vì cấu trúc rất giống nhau.
“Khi đi phân tích hàm lượng có thể cũng giống nhau nhưng chất lượng chắc chắn sẽ khác nhau", TS Nhạ cho biết.
Tiền phong dẫn lời Thầy thuốc Nhân dân, bác sĩ cao cấp Nguyễn Xuân Hướng (nguyên Chủ tịch T.Ư Hội Đông y Việt Nam): “Đúng là tác dụng của đông trùng hạ thảo đã bị tâng bốc thái quá.
Đông trùng hạ thảo là vị thuốc có tác dụng bồi bổ một số bệnh. Nhưng không phải điều trị được lục phủ ngũ tạng, thậm chí chữa được những trọng bệnh như một số phương tiện thông tin đã đồn thổi.
Từ đó sản phẩm này bị đội giá lên gần chục triệu đồng một lạng, nhưng kết quả thì phần nhiều chưa thấy rõ ràng. Đông trùng hạ thảo không thể chữa được ung thư, hen suyễn hay vô sinh như những lời quảng cáo”.
TS Phùng Tuấn Giang (nhà thuốc Thọ Xuân Đường, Hà Nội), cho biết vì quá hiếm nên ĐTHT bị đồn thổi về tác dụng, khiến ai cũng nghĩ đó là thần dược chữa bách bệnh.
“Tôi khẳng định ĐTHT là thảo dược quý nhưng không phải thần dược trị bách bệnh. Nó cũng giống như các vị thuốc thông thường thôi”, TS Giang nhấn mạnh.
